مسعود طوفان( بخش اول )

غافلگیر کننده و تهدید آمیز ، اینها اصطلاحاتی است که برای تعریف بحران مورد استفاده قرار می گیرد ، حوادث طبیعی نظیر سیل ، بروز مشکلات فنی مثل انفجار کارخانه فولاد ، حمله به خط انتقال آب به یزد و نیز خطاهای انسانی نظیر درز اطلاعات محرمانه یک سازمان و افشاگری ها از عوامل شکل دهنده بحران محسوب می شود به این عوامل همچنین می توان نحوه تصمیم گیری و عملکرد مدیریت ها را مسبب بروز بحران دانست مثل تصمیم برای جدایی شهرستان طبس از استان یزد و یا طرح توسعه امامزاده جعفر یزد ؛

تا همیمن اواخر تصور می شد یزد استان بی حاشیه و بدون بحران است ، اما نگاهی گذرا به حوادث سالهای اخیر نشان می دهد یزد به عنوان یک استان با موقعیت خاص اقتصادی و اجتماعی در معرض تحولات و تغییرات بحران زا قرار گرفته است ؛ به عنوان مثل افزایش روند جمعیت و مهاجرت ، میزان مصرف آب را در ماههای گرم به شدت بالا می برد و این استان کم آب  را در معرض بحران قطع آب و یا کیفیت نامناسب آن قرار داده است، احداث صنایع نظیر فولاد ، شیشه و کاشی  زنگ بحران آلودگی هوا و افزایش بیماری های خطرناک را در این استان به صدا درآورده است ، در این میان وجود رقابت های سیاسی و حتی اقتصادی منجر به بروز کشمکش های فردی و گروهی می شود و گاه بحران هایی را در عزل ها و انتصاب مدیران ارشد و یا بروز تغییرات در جهت تامین منافع رقم می زند که گاه ابعاد بحرانی به خود می گیرد .

چند سال پیش بود که  سردر ورودی یکی از نشریات محلی استان یزد به عمد آتش زده شد ، این نشریه با انتشار مطلبی به نقد کیفیت یکی از پروژههای بزرگ ساختمانی پرداخته بود ، در بحران قطع آب انتقالی منافع کشاورزان شرق اصفهان در میان بود ، اقدام اعتراضی مردم شهرستان بهاباد در قطع آب معدن چادرملو نیز مرتبط با افزایش شوری آب ، از بین رفتن زمینهای کشاورزی مردم و عدم انتفاع مردم بهاباد از مزایای معدن بود ، در بحران های سیاسی و اجتماعی نیز پای منافع در میان است ، بطورکلی اساس رقابت های سیاسی در تامین منافع فردی و جناحی نهفته است ، فلسفه سیاسی همواره در پاسخ به این پرسش که بنیاد کشمکش ها و    دعواهای سیاسی بر چه استوار است ؛ تنها یک پاسخ دارد : منافع  

اجازه دهید درک بهتر از منافع را با یک گفته دانشگاهی تکمیل نماییم : در تفسیر وضعیت نظام بین الملل و درک چگونگی روابط کشورها ، احزاب و افراد  همواره گفته می شود منطق هابزی موجود درآمریکا از منطق کانتی اروپایی ها  واقع بینانه تر و جذاب تر است ، منطق هابزی وجود نزاع و رقایت را در میان انسانها و کشورها را بر اساس ذات برتری طلب انسانها و نیز سود شخصی به رسمیت می شناسد ، در مقابل نگاه کانتی معتقد برتری صلح و برادری است ، در منطق هابزی انسان ، خودخواه و قدرت طلب است و در منطق کانتی روح انسانی متمایل به یگانگی و برابری است با این وجود تمام تفسیرها از درک بروز کشمکش ها و بحران هادر حوزه سیاسی و اجتماعی عموما با منطق هابزی ( نگاه آمریکایی )  مطابقت دارد یعنی تمایل به پیروزی و برتری ؛ یا به عبارت دیگر کسب و حفظ قدرت ؛

تمام بحران به لحاظ زمانی در یک سطح نیستند : عده ای ناگهانی هستند ، مثل سیل و زلزله ، دسته ای نیز به تدریج شکل می گیرند ، برای سازمانهای مختلف اعم از اداری ،  اقتصادی ویا صنعتی، بحران های تدریجی ریشه در زمان گذشته دارند ، مشکلاتی که حل نشده اند و اینک غیرقابل تحمل شده اند ، دو سال پیش بود که یک راننده برون شهری یزدی خودش را بر روی پل عابر پیاده و در برابر یکی از سازمانهای مسئول آتش زد و چند روز بعد در بیمارستان جان داد ، این مرد چهار فرزند دختر داشت و تمام مشکلش این بود که به او اجازه انتقال حمل مسافر به یکی از شهرستانها داده شود ، بحران ها مثل فشارها روانی برروی هم انباشته می شود و فرق نمی کند یقه فرد و سازمان را می گیرد ، بحران های داخل سازمانی با دخالت رسانه های جمعی جنبه عمومی پیدا می کند و به واکنش های مختلف منجر می گردد . بحران هایی که رسانه ای می شوند به تصویر آن سازمان نزد افکار عمومی ضربه می زنند ، علاوه بر این می توانند منجر یه عزل مدیران سازمان و یا تخریب روحیه کارکنان گردند .

بحران های ناگهانی فاقد علامت و علائم هشداردهنده هستند در مقابل بحران های تدریجی با مسئله کوچک شروع می شوند و علائم هشدار دهنده دارند ، در این شکل اخیر از بحران ، بی ثباتی ، اعتراضها ، درگیری های لفظی و یا نوشتن یک نامه و یا ارسال پیامک تهدید آمیز خبر از شکل گیری و گسترش یک بحران می دهد ، به این نمونه از خبر نگاه کنید :

جمعی از مردم یزد باتجمع مقابل استانداری یزد، خواستار حل مشکل آب استان یزد شدهاند.

به گزارش ایلنا از یزد، جمعی از مردم یزد  با تجمع مقابل استانداری یزد، خواستارحل مشکل آب استان یزد شده اند.

این تجمع در فضایی آرام و به دور از تنشبرگزار شده است.

گفتنی است آب برخی از مناطق شهر یزد با جمعیتی بالغ بر ۶۰۰هزار نفر در پی آسیب به خط لوله انتقال آب در روز شنبه قطع است.

آب ۱۳ شهراستان یزد از آب گوهرنگ استان چهارمحال و بختیاری که از طریق اصفهان به یزد می آید،تامین می شود.

بحران های تدریجی با دخالت رسانه عمومی و فراگیر می شوند و ابعاد تازه ای می یابند  ، در  مثال ماجرای خود سوزی راننده برون شهری اما رسانه های استان یزد دخالت جدی نکردند و ابعاد موضوع را واکاوی و آنرا به مطالبه عمومی تبدیل نکردند ، برای همین این بحران انسانی برغم وجود لایه های اجتماعی آنچنانکه شایسته بود؛ مورد توجه افکار عمومی  قرار نگرفت ...

(ادامه دارد )

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا